Vergilius

Publius VERGILIUS Maro werd in 70 voor Christus geboren te Mantua (Noord-Italië). Zijn achtergrond is niet-adellijk, zijn vader bezat een eenvoudig boerenbedrijf. Hoewel Vergilius wel een goede opleiding kreeg in de retorica, koos hij toch voor een carrière als dichter. Keizer Augustus kon de kwaliteiten van Vergilius goed gebruiken voor de verwezenlijking van zijn ideaal: de Romeinen moesten net als de Grieken (met de werken van Homerus, Ilias en Odyssee) een nationaal epos krijgen. Vergilius werd daartoe opgenomen in de vaste kring hofdichters rondom de persoonlijke vriend van de keizer, Maecenas, en werd ook financieel ondersteund. Het werk waarmee de Romeinen hun eigen nationale epos van Vergilius kregen, was de Aeneis. De Aeneis is in wezen een poging tot aemulatio (het overtreffen) van zowel de Ilias als de Odyssee. In 19 voor Christus was het werk nog niet gereed voor publicatie toen Vergilius stierf. Op aandringen van Augustus werd het werk toch gepubliceerd.

Werk

Het eerste werk van Vergilius heette Bucolica/Eclogae. Het waren herderszangen met een Griekse titel. Vervolgens schreef Vergilius op verzoek van Maecenas de Georgica, een gedicht over de landbouw (ook de achtergrond van de dichter dus), waarin het boerenleven bezongen wordt dat door de burgeroorlogen veel schade had ondervonden. Het herstelprogramma van keizer Augustus, pax augusta, had niet alleen betrekking op de concrete zaken zoals de landbouw en de wederopbouw van alles wat na de burgeroorlogen kapot bleek. Maar zeer zeker ook streefde Augustus in geestelijke zin naar het herstel van traditionele Romeinse normen en waarden. Vergilius' belangrijkste werk heet Aeneis. Het is een epos dat bestaat uit 12 boeken en het is net als de Georgica geschreven in de dactylische hexameter, één van de kenmerken van een epos uit de oudheid. De toon is serieus en verheven (kenmerk 2), net als het genre epos zelf. De Aeneis is een lang doorlopend verhaal (kenmerk 3) over de omzwervingen van de held (kenmerk 4) Aeneas na de val van Troje, waarbij hij, ondanks de prominente en sturende rol van goden (kenmerk 5), uiteindelijk gedwongen wordt zijn persoonlijk belang op te offeren aan het belang van de staat: hoog moreel gehalte dus. Rome's grootheid is van godswege voorbeschikt, dus de taak die hem is opgelegd door de goden is belangrijker dan zijn eigen belang. 

Belangrijk bij de compositie van de Aeneis is de doordachte opbouw, met verwijzingen in de eerste zes boeken naar de 24 boeken van de Odyssee (in de Aeneis de tocht en belevenissen van Aeneas) en in de tweede zes boeken naar de 24 boeken van de Ilias, al gaat het daar dan om de oorlog tussen Aeneas en Turnus. De Aeneis speelt voorts op twee verhaalniveaus, het mythische niveau van wat Aeneas na de puinhopen van Troje's ondergang allemaal presteert om een nieuw Troje te bouwen (Rome), het historische niveau, waarmee Augustus zich als een tweede Aeneas profileert als (her)schepper van Rome, na de puinhopen van de burgeroorlogen.